Send documents on email

Pored tradicionalnih modela kolektivnog pregovaranja, odnosno industrijskih odnosa, u literaturi je izdiferenciran i tzv. tranzicijski model, koji obuhvata postsocijalističke zemlje Europe.

Ako apstrahiramo određene, objektivne razlike između zemalja koje možemo svrstati u ovaj model, onda možemo istaći da sistem industrijskih odnosa u tranzicijskim zemljama ima značajna obilježja anglosaksonskog modela, ali je, isto tako, jasno diferenciran od tri standardna idealno-tipska modela koji postoje u Zapadnoj Europi[1].

Nerazvijenost granskog  pregovaranja i nizak nivo pokrivenosti kolektivnim ugovorima podsjeća na anglosaksonski model, no od njega se razlikuje u dva bitna aspekta:

• stepenu zakonske zaštite i reguliranosti;
• utjecaju radnika i sindikata na plaće i druga radna pitanja.

Stepen zakonske regulacije u tranzicijskom modelu bitno je veći nego u anglosaksonskom, što se vidi kod uloge države u  reguliranju minimalne plaće, ali je sa druge strane utjecaj sindikata i radnika na visinu plaća i druge elemente radnih uslova bitno veći u anglosaksonskom modelu nego u tranzicijskom.

Upravo obzirom na utjecaj države u reguliranju radnih odnosa i kolektivnog pregovaranja, te  nerazvijenost posredničkih institucija  (sindikati i udruženja poslodavaca), tranzicijski model podsjeća na mediteranski, posebno na francuski. Ipak, za razliku od mediteranskog modela, u tranzicijskom tipu sukobi među sindikatima, te između sindikata i države bitno su slabiji, te bitno manje ideološki uslovljeni.

Etatizam, u smislu dominantne uloge države u industrijskim odnosima, dominatno je obilježje tranzicijskog modela. No, ta uloga države praćena je slabim kontrolnim mehanizmima  provođenja propisa, što dovodi do jednog od ključnih obilježja tranzicijskog modela, a to je njegova “popustljivost”. To je ustvari diskrepancija između zakonskih normi koje uređuju industrijske odnose i prava radnika, te stvarne prakse poštivanja tih normi. Jedan od ključnih razloga zbog kojih se propisi koje donosi država ne poštuju, u ovom sektoru je slabost posredničkih institucija, koje bi trebale imati snagu vršiti pritisak prema većem poštivanju normi.

[1]Radi se o Anglosaksonskom, Zapadnoeuropskom i Mediteranskom tipu kolektivnog pregovaranja. prim.aut.