Pošalji dokument na e-mail

Iako je fraza „kolektivno pregovaranje“ uvedena 1890. godine, u Sjedinjenim Američkim Državama u to vrijeme je već uveliko postojao oblik „kolektivnog kompromisa“ između organizacija radnika i njihovih poslodavaca. Npr. grafička djelatnost, trgovina metalom, poslovna gradnja, rudarstvo, željeznica, poznavali su „arbitražu“, „mirenje“, „dogovaranje“, „trgovinske sporazume“, „zakonodavstvo“, koji su regulisali odnose između organizovanih radnika i njihovih poslodavaca.

Nacionalni akt o radnim odnosima iz 1935. godine^[1], pokriva većinu kolektivnih ugovora u privatnom sektoru Sjedinjenih Američkih Država. Na osnovu ovog Akta protivzakonito je da poslodavci vrše diskriminaciju, uhode, uznemiravaju ili otpuštaju radnika zbog članstva u sindikatu ili da podnose pritužbe zbog njihovog učešća u organizovanju kampanja ili drugih aktivnosti, kao i da odbiju da učestvuju u kolektivnom pregovaranju sa sindikatom koji predstavlja svoje zaposlene.

U preduzećima gde su radnici izglasali svoje sindikalne predstavnike, isti pregovaraju ugovor o radu sa upravom, u pogledu plaća, radnih sati, naknada i drugih uslova rada, kao i u pogledu uslova zapošljavanja, te zaštite u slučaju prestanka radnog odnosa bez opravednih razloga. Jednom kada se postigne dogovor između radničkih predstavnika i uprave, ugovor se stavlja na glasanje. Ako se odobri, ugovor obično stupa na snagu za određen period, nekoliko godina, a kada taj period istekne, ponovo se pregovara između zaposlenih i menadžmenta.

Američka federacija rada, formirana 1886. godine, obezbijedila je pregovaračku moć za različite grupe radnika. Kongres SAD-a donio je Željeznički radni akt 1926. godine, kojim se od poslodavaca zahtijevalo da omoguće kolektivno pregovaranje sa sindikatima u ovoj privrednoj grani, budući da su željezničke pruge, sa jedne strane bile od vitalnog značaja za SAD, a sa druge strane poprište nekih od najdramatičnijih štrajkačkih bitaka.

Neki značajniji datumi u domenu kolektivnog pregovaranja u SAD su u slučaju Teksas & N.O.R. Co. v. Brotherhood of Railway Clerks, kada je Vrhovni sud, 1930. godine podržao zabranu miješanja poslodavaca u odabir pregovarača, zatim, kada je predsjednik Kenedi, 1962. godine potpisao izvršni dokument o davanju javnog prava sindikalnim predstavnicima radnika da kolektivno pregovaraju sa državnim agencijama.

Uprkos mišljenju da su standardi radnog prava i zaštite radnika u SAD-u niski, ustvari je suprotno, tako se kolektivnim pregovaranjem zakonski minimumi dižu na najviši nivo adekvatan određenoj proizvodnji, odnosno određenom poslodavcu,^[2] čime se ostvaruje osnovna karakteristika sistema rada u SAD-u, a to je fleksibilnost. Fleksibilnost se ostvaruje kroz mogućnost da poslodavci i radnici ostvare nivo prava i obaveza koje im omogućavaju konkretni uslovi na tržištu.

Zanimljivo je istaći da se u SAD, suprotno u odnosu na procese u Evropi, uprkos potpunoj fleksibilnosti rada, sve više javlja nastojanje za proširenjem prava radnika, ojačavanjem socijalnog položaja i uloge države u socijalnoj sigurnosti.  

[1] Radno pravo u SAD, u odredbama National Labor Relations Acta, u izvornoj verziji Wagnerova zakona iz 1935. godine te, još više, izmjenama i dopunama koje je donio Taft-Hartleyev zakon iz 1947. godine pozicionirano je na način da je državi u radnim odnosima ostavljena vrlo ograničena nadzorna uloga. U SAD-u se individualni i kolektivni interesi socijalnih aktera promoviraju i štite prije svega kolektivnim predstavljanjem i kolektivnim ugovorima. Američki sistem radnih odnosa baziran je na pretpostavci da je odnos sindikata, organizacija radnika, i poslodavaca, njihovih udruženja, odnos jednakih strana, pri čemu je uloga države nadzor, kako bi se spriječilo narušavanje tog odnosa jednakosti. Radni odnosi stoga u zakonodavnom smislu nisu ni bili predmetom rigidnog regulisanja jer su zakoni postavljali samo minimume prava. prim. aut.

[2]Kolektivno pregovaranje kod jednog poslodavca utiče i na kolektivno pregovaranje u ostalih poslodavaca, što proizvodi domino efekat i pozitivno se odražava na prava radnika. Ipak, moramo istaći, nivo pokrivenosti radne snage kolektivnim ugovorima u SAD je relativno skroman. prim. aut.